آیا برطبق شجره‌نامه‌یِ انجیل متی، مسیح فرزندِ نامشروع به‌شمار می‌آید؟!
ژانویه 15, 2013
آیا برطبق شجره‌نامه‌یِ انجیل متی، مسیح فرزندِ نامشروع به‌شمار می‌آید؟!
در جایی دیدم که در رابطه با شجره‌نامه‌یِ عیسی در انجیل متی، شبهه‌یِ عجیبی توسط اسلام‌گرایان مطرح شده است — به قرار زیر:
بنا بر نوشته‌یِ انجیل متی، باب اول، عیسی مسیح خدای مسیحیان حرا…اده است و آن‌هم از طریق زنای با محارم. او از چهار طریق حرا…اده است.
۱- یهودا با همسر فرزندش عیر به نام تامار زنا می‌کند و حاصل این زنا پسری به نام فارَص است. (پیدایش ۳۸) (همچنین، رک. اول‌تواریخ ۲ : ۴) بر طبق فراز متی ۱ : ۳، عیسی و مریم از نوادگان فارَص پسر یهودا بودند.
۲- لوط با دخترانش زنا می‌کند و از هر دختر پسری متولد می‌شود که نام یکی را موآب و دیگری را عمی می گذارد. (پیدایش ۱۹ : ۳۰-۳۸) روت از نوادگان موآب بود. (روت ۱ : ۴) رِحُبعام از نوادگان عمی بود. (اول‌پادشاهان ۱۴ : ۲) بر طبق فرازهایِ متی ۱ : ۵و۷، عیسی و مریم از نوادگان روت و رِحُبعام بودند.
۳- داود با زنِ اُوریای حِتِّی زنا می‌کند و از او فرزندی به نام سلیمان متولد می‌شود. (دوم‌سموئیل ۱۱ : ۲-۷) برطبق فراز متی ۱ : ۷، عیسی و مریم از نوادگان سلیمان بودند.
شاید کسی بگوید، این‌ها اجداد عیسی بودند و این به خود عیسی ربطی ندارد. جالب هست که این مطلب را هم بخونیم: «حرام‌زاده داخل جماعت خداوند نشود، حتی تا پشت دهم احدی از او داخل جماعت خداوند نشود.» (تثنيه ۲۳ : ۲)
(این نقل‌قول اثر یکی از اسلام‌گرایانِ فعال برعلیه مسیحیت است که توسط نویسنده‌یِ این نوشتار تا اندازه‌ای از لحاظ جمله‌بندی، آیین نگارش و استناد به کتاب‌مقدس اصلاح شده است.)
پاسخ:
واژه‌ای که در ترجمه‌یِ قدیمی، در فراز ۲۳ : ۲ از کتابِ تثنیه، به «حرام‌زاده» برگردان شده است، در متن اصلی «מַמְזֵר» می‌باشد و mamzēr خوانده می‌شود. این واژه در عهدقدیم به‌غیر از این مورد، تنها یک‌بار به‌کار رفته است (در فراز زکریا ۹ : ۶). این‌که این واژه در بسیاری از ترجمه‌ها به «حرام‌زاده» (bastard) برگردان شده، تحت‌ِتأثیر نظر ربی‌های یهود است، نه معنایِ لغوی آن. حقیقت این است که ما به‌طور قطع نمی‌دانیم که این واژه در این فراز از کتابِ تثنیه به چه منظوری به‌کار رفته است. تعریفی که ربی‌های قدیم یهود از دیرباز برای این واژه ارائه داده‌اند، فاقد هرگونه پشتوانه‌یِ زبان‌شناسانه یا کتاب‌مقدسی به نظر می‌رسد. در ترجمه‌یِ New Jewish Publication Society که از معتبرترین ترجمه‌های مدرن نزد یهودیان است، در زیرنویس مربوط به این واژه ذیل فراز ۲۳ : ۲، چنین آمده است: «معنایِ عبری [= لغوی] این واژه نامشخص است. در شرع یهود، این واژه به فرزند زنای محصنه یا زنای با محارم، [رخ‌داده] در بین یهودیان، اطلاق می‌شود.» [1] همین واژه، در فراز ۹ : ۶ از کتاب زکریا، توسط این ترجمه (و بسیاری دیگر از ترجمه‌های معتبر) به «a mongrel people» (که می‌شود، ”قومی دو-رگه یا غریب“) برگردان شده است. در واژه‌نامه‌های Strong و Gesenius نیز، اصطلاحاتی چون ”مردمی دو-رگه یا غریب“ از معانی‌یِ این واژه دانسته شده‌اند. (منبع)
اگر ما ساختار این فراز را با فراز بعدی‌اش قیاس کنیم، چنین به‌نظر می‌رسد که این دو فراز در ساختار از یک سنخ و باهم موازی هستند. این دو فراز، برطبق ترجمه‌یِ قدیمی، به قرار زیرند:
حرام‌زاده‌ای داخل جماعت خداوند نشود؛ حتی تا پشت دهم، احدی از او داخل جماعتِ خداوند نشود.
عمّونی و موآبی داخل جماعت خداوند نشوند؛ حتی تا پشتِ دهم، احدی از آنان داخل جماعت خداوند نشود.
در فراز هشتم این متن نیز، چنین آمده است:
اولادی که از ایشان [= ادومی و مصری (رک. فراز ۷)] زاییده شوند، در پشت سوم داخل جماعتِ خداوند شوند.
با مقایسه‌ی این آیات، به نظر طبیعی می‌آید که واژه‌یِ mamzēr نیز، هم‌چون واژگان عمّونی، موآبی، ادومی و مصری، بیان‌گر نوعی قومیت باشد، تا نوعی حرام‌زادگی. آن‌طور که از متن این فرازها برمی‌آید، دلیل این‌که اولادِ ادومی‌ها و موآبی‌هایِ ساکن در بین اسرائیلی‌یان [2] از حقّ عضویت در «جماعت خداوند» [3] محروم گردیدند، دشمنی و تضاد قومی‌یِ ریشه‌ای‌شان با قوم اسرائیل و نگرانی از این‌که بانی‌یِ به‌گمراهی کشاندن قوم خدا شوند، بوده است. در نتیجه، واژه‌یِ mamzēr در فراز ۲۳ : ۲، محتملاً به‌معنایِ لغوی‌یِ mongrel به‌کار رفته است؛ و توصیف‌کننده‌یِ جماعت‌هایی در بین اسرائیلی‌یان بوده است که هرچند از طرف مادر یا شاید پدر دارای قومیت اسرائیلی بودند، اما به‌دلیل داشتن رگه‌یِ غیراسرائیلی، در مجموع با سایر اسرائیلی‌یان از لحاظ قومی و مذهبی متفاوت می‌گردیدند.
به این نکته بایستی توجّه شود که همه‌یِ مفسّران کلاسیک یهود در رابطه با معنایِ واژه‌یِ mamzēr نظر یکسانی نداشته‌اند. به‌عنوان نمونه، از ربی ابن عزرا منقول است: «از دانشمندان کهن ما، [کسانی] این واژه را به‌معنای کسی [از میان یهودیان] دانسته‌اند که حاصل زنا با محارم (incest) باشد. برخی این واژه را اشاره به قومیتی خاصّ دانسته‌اند، همان‌طور که آمده، ”در اَشْدُود مردمِ ‹مَمزِر› ساکن خواهند شد.“ (زکریا ۹ : ۶)» داوود قِمحی، از مهم‌ترین خاخام‌های سده‌هایِ میانه، نیز این سخن ابن عزرا را تأیید نموده است. راشی، عالم یهودی و مفسر مشهور قرن یازدهم، فراز زکریا ۹ : ۶ را چنین تفسیر نموده است که قومی/اقوام بیگانه در اَشْدُود ساکن خواهند شد. ظاهراً، مفسرین یهودی از مکتبِ قرائيم (Karaite Judaism) این واژه را به همان معنایِ ”قومی بیگانه“ گرفته‌اند و آن را هم‌چون عمّونی، موآبی، ادومی و مصری دانسته‌اند. [4] روشن است که اگر واژه‌یِ mamzēr در این فراز را به این معنا بگیریم، مشکل این فراز به‌کلی رفع می‌گردد و شبهه‌یِ این معترض به‌روشنی بی‌مورد می‌شود.
البته، اگر ترجمه‌یِ سنّتی از فراز تثنیه ۲۳ : ۲ را هم بپذیریم، باز مشکلی برای شجره‌نامه‌یِ ثبت‌شده در انجیل متی به‌وجود نمی‌آید. توجّه شود که در این‌صورت نیز، واژه‌یِ «حرام‌زاده» -آن‌طور که در بین عموم مردم مفهوم است- به‌هیچ‌عنوان برگردان دقیقی برای واژه‌یِ mamzēr نیست. در دانش‌نامه‌یِ جودایکا، ذیل مدخلِ mamzer، در این رابطه چنین آمده است: «در شرع یهود، برخلاف قوانین و شرایع دیگران، صرف این‌که فرزندی در خارج از محدوده‌یِ ازدواج قانونی مولود شده باشد، از او یک mamzer نمی‌سازد.» [5] این دانش‌نامه توضیح می‌دهد که این لقب به کسی داده می‌شود که والدینش، حتّی اگرهم می‌خواستند پیش از تولید او باهم ازدواج کنند، شرعاً مجاز به این کار نمی‌بودند؛ مانند فرزند حاصل از دو خواهر و برادر. ترجمه‌یِ مسیحی و بسیار معتبر New International Version، این واژه را «one born of a forbidden marriage» ترجمه نموده است. در دانش‌نامه‌یِ یهودی نیز، در این رابطه توضیحاتِ مشابهی داده شده است. در این دانش‌نامه، این توضیح ذکر شده است که: «در صورتی که زنا با محارم یا زنای محصنه در بین اقوام غیریهودی رخ دهد، فرزند حاصل از آن، mamzēr به‌شمار نمی‌آید.» [6] این به آن معناست که اگر این فرزند به یهودیت می‌پیوندید، و تابع خدای شرع تورات می‌گردید، شرعاً حلال‌زاده به‌شمار می‌آمد.
حال، اگر بر اساس این مستندات، به شجره‌نامه‌یِ مذکور در انجیل متی بنگریم، چه مشکلی به‌وجود می‌آید؟! آن‌چه بین یهودا و تامار رخ داده، پیش از تشریع شریعت تورات، به‌ویژه شرایع مذکر در فصل ۱۸ کتاب لاویان، رخ داده است. بنابر این، حتّی برطبق معنایِ سنتی‌یی که برای واژه‌یِ mamzer ذکر شده، نمی‌توان این لقب را شرعاً به فرزند آن‌دو نسبت داد. (جالب است که در غیراین‌صورت، بایستی همه نسل‌های بشر را شرعاً mamzer دانست، چون همه از نسل فرزندانِ آدم و حوا -که باهم خواهر و برادر بودند- می‌باشند.) روت نیز هرچند موآبی بود، امّا برطبق روایاتِ کتاب‌ِمقدس زنی پارسا و خداترس بود که پیش از ازدواجش با بوعز به آیین یهود گروید و پیرو سنت یهود گردید (رک. فصل اول کتابِ روت) و در نتیجه فرزند او نه بر اساس معنای نخستین این واژه، mamzer به‌شمار می‌آید و نه بر اساس معنای دوم آن. همچنین، برطبق روایت کتاب‌ِمقدس، داود و بتشبع پیش از تولید سلیمان با یک‌دیگر شرعاً ازدواج نموده بودند و تولد سلیمان هیچ اشکال شرعی‌یی نداشت. (رک. دوم‌سموئیل، فصل‌های ۱۱ و ۱۲.)
——————————————————————————–
پی‌نوشت:
[1] Jewish Study Bible, Featuring The Jewish Publication Society TANAKH translation, Copyright © 2004 by Oxford University Pres, Inc., p. 418, verse 23:3, translators› note b.
[2] در کتابِ Jewish Study Bible، در رابطه با وضعیت قانونی‌یِ افرادی از اقوام غیریهودی که در دوران عهدقدیم در سرزمین اسرائیل ساکن بودند (برطبق شرع تورات)، چنین توضیح داده شده است: «قانون منع دست‌رسی به جماعت ملی اسرائیل به‌معنای انکار حقّ سکونت نیست. ساکنینی که در این آیات از آنان نام برده شده، کسانی هستند که مستحق برخورداری از امنیت و حرمت دانسته شده‌اند (رک. تثنیه ۱ : ۱۶؛ ۵ : ۱۴؛ لاویان ۱۹ : ۱۰و۳۳-۳۴؛ ۲۳ : ۲۲).»
Ibid. p. 418, study note 23:4-9.
[3] در رابطه با چیستی‌یِ «جماعت خداوند» در فرازهای منقول، دو قول کلی در منابع معتبر تفسیری مشاهده شده است. دانش‌نامه‌یِ جودایکا، فراز تثنیه ۲۳ : ۳ را چنین معنا کرده است: «ازدواج بین یک mamzer و یک یهودی (زن یا مرد) حرام است.» (رک. منبع پی‌نوشتِ شماره‌یِ ۴) در کتابِ Jewish Study Bible، چنین توضیح داده شده است: «کار ”جماعتِ خداوند“ رهبری جامعه بوده است؛ درست مانندِ یک قوه‌یِ مقننه مردمی که وظایف متعدد قضائی، سیاسی و وضع قوانین برعهده دارد. (رک. داوران ۲۰ : ۲.)» (Ibid. p. 418, study note 23:2-9) در هر حال، روشن است که صرف محروم بودن از حق عضویت در ”جماعتِ خداوند“ به‌معنای محروم بودن از رحمت خدا یا امکان پارسا شمرده شدن نزد او نیست. از لحاظ اجتماعی نیز، همان‌طور که در پی‌نوشتِ شماره‌یِ ۲ توضیح داده شده است، این افراد مستحق حرمت و امنیت دانسته شده‌اند.
[4] See the article: What is a “mamzer”?, by Rabbi Dr. Michael Samuel. Also: Destination Torah: Notes and Reflections on Selected Verses from the Weekly Torah Reading, by I. S. D. Sassoon, Copyright © 2001 I. S. D. Sassoon, p.312.
[5] Encyclopaedia Judaica, Ed. Michael Berenbaum and Fred Skolnik, 2nd ed., Copyright © 2007 Keter Publishing House Ltd., Vol. 13, pp. 443-444, Entry: Mamzer.
[6] The unedited full-text of the 1906 Jewish Encyclopedia, Entry: Bastard.
——————————————————————————–
بازگشت به آرشیو مربوطه: پاسخ به شبهاتِ طرح‌شده
—————————————————————————
پژوهش‌های شاه‌پور برنابا جوینده 