آیا فراز ۸ : ۸ از کتابِ ارمیا بیان‌گر مخدوش بودن متن تورات است؟

آیا فراز ۸ : ۸ از کتابِ ارمیا بیان‌گر مخدوش بودن متن تورات است؟

یکی از تلاش‌های اسلام‌گرایان جهتِ مخدوش جلوه دادنِ متون کتاب‌مقدس، استناد به فراز ۸ : ۸ از کتاب ارمیا می‌باشد. اسلام‌گرایان معمولاً با مطرح کردن این فراز مدعی می‌شوند که حتّی خودِ کتاب‌ِمقدس نیز به تحریف‌شده بودن متون خودْ معترف است. این فراز در کنار فراز بعدی‌اش، برطبق ترجمه‌یِ قدیمی، به قرار زیر است:

چگونه می‌گویید که ما حکیم هستیم و شریعت خداوند با ما است؟! به‌تحقیق، قلم کاذب کاتبان به‌دروغ عمل می‌کند. حکیمان شرمنده و مدهوش و گرفتار شده‌اند. اینک کلام خدا را ترک نموده، پس چه نوع حکمتی دارند.

اسلام‌گرایان با استناد به این فراز استدلال می‌کنند که کتاب‌ِمقدس در این‌جا به کسانی که مسؤول نسخه‌برداری از متون تورات بودند، اشاره نموده است و معترف شده است که این افراد در این متون دست برده‌اند، و بنابراین، برطبق این فراز، این متون دست‌خوش ”تحریف اصطلاحی“ شده‌اند. آن‌چه اما چنین استدلالی را غیرقابل‌قبول می‌سازد، مفروضات نادرست آن است. از این‌جای این نوشتار به بررسی این مسأله می‌پردازیم.

ابتدا جا دارد به این نکته توجه کنیم که در هیچ‌کجای این فراز، «کاتبان» مذکور به مخدوش کردن نسخ اصلی تورات یا جای‌گزین کردن آن‌ها با نسخی دیگر متهم نشده‌اند. هیچ بعید نیست که اشاره‌ی این فراز به رونوشت‌هایی از تورات یا بخش‌هایی از آن -به‌غیر از نسخ اصلی- باشد؛ رونوشت‌هایی که به ‌دلایلی چون قرائت در کنیسه‌ها یا موارد مشابه تهیه می‌شدند. اگر این احتمال را بپذیریم، چنین به نظر می‌رسد که در این رونوشت‌ها مطالبی به‌دروغ به کلام خدا نسبت داده می‌شدند؛ و یا مطالب تورات به‌شکلی در کنارهم قرار می‌گرفتند، تا معنی‌یِ نادرستی در ذهن شنوندگان القاء شوند. به این نکته نیز بایستی توجه داشت که حرفه و تخصص «کاتبان» مذکور در این فراز تنها نسخه‌برداری از متون نبوده است؛ بلکه، بررسی‌یِ متون و تفسیر شریعت مکتوب برای یهودیان نیز از وظایف آن‌ها به‌شمار می‌آمده است. بر این اساس، این احتمال نیز طبیعتاً وجود دارد که اشاره‌یِ این فراز به تفاسیر نادرست و دروغین مکتوبی باشد که در زمان ارمیا توسط کاتبان تهیه می‌شدند؛ تفاسیری که قوم اسرائیل را به انحراف کشانده و آن‌ها را از کلام خدا دور می‌ساختند.

جالب این‌جاست که از شواهدی از خودِ کتابِ ارمیا به‌روشنی برمی‌آید که در هر حال، متن و محتوای اصلی شریعت خدا در آن زمان نزدِ قوم اسرائیل محفوظ بوده است و اگر آنان اراده می‌نمودند، این امکان را داشتند که به آن مراجعه و عمل کنند. به‌عنوان نمونه، در فرازهای ۲۶ : ۴-۶ چنین آمده است:

ایشان را بگو، خداوند چنین می‌فرماید: «اگر به من گوش ندهید، و در شریعت من -که پیش شما نهاده‌ام- سلوک ننمایید، و اگر کلام بندگانم انبیا را که من ایشان را نزد شما فرستادم، اطاعت ننمایید (با این‌که صبح زود برخاسته ایشان را ارسال نمودم، اما شما گوش نگرفتید)، آن‌گاه این خانه را مثل شیلوه خواهم ساخت و این شهر را برای جمیع امت‌های زمین لعنت خواهم گردانید.» (ترجمه‌یِ قدیمی)

برطبق این فرازها واضح است که در آن زمان شریعت راستین خداوند و کلام انبیا نزد قوم اسرائیل محفوظ بودند و مراجعه به آن‌ها برایشان امکان‌پذیر بوده است؛ چراکه در غیراین‌صورت، عمل به شریعت خداوند برای قوم اسرائیل غیرممکن می‌بود و مطرح کردن چنین انتظاری از جانب خداوند به نظر غیرمعقول و نابخردانه می‌آمد.

چنین شواهدی البته تنها در کتاب ارمیا یافت نمی‌شوند. در کتب انبیاء پس از ارمیا نیز، اظهاراتِ متعددی می‌توان یافت که ما را به محفوظ و دست‌نخورده ماندن کلام خداوند مطمئن می‌سازند. به‌عنوان نمونه، در کتاب دانیال می‌خوانیم که دانیال نبی (که سال‌ها پس از ارمیا در سرزمین پارس می‌زیست) متون تورات و انبیاء، را در اختیار داشته و آن‌ها را مطالعه می‌نموده است. از اشاره‌یِ دانیال به این منابع و شکل استناد او به آن‌ها در فرازهایی چون ۹ : ۱-۳و۱۳ واضح است که او خود به این متون دست‌رسی مستقیم داشته است:

در سال اول داریوش بن اَخْشورَش که از نسل مادیان بود و بر مملکت کلدانیان پادشاه شده بود، در سال اول سلطنتِ او، من دانیال، عدد سال‌هایی را که در کلام خداوند درباره‌یِ آن‌ها به ارمیای نبی نازل شده بود، از کتب فهمیدم که در هفتاد سال خرابی‌یِ اورشلیم تمام خواهد شد… تمامی‌یِ این بلا بر وفق آن‌چه در تورات مکتوب است بر ما وارد شده است… (ترجمه‌یِ قدیمی)

در کتابِ نحمیا (در فرازهایِ ۸ : ۱۳-۱۵و۱۸) نیز می‌خوانیم که یکی از کارهای مهمّ یهودیانی که از تبعید به سرزمین پدرانشان بازگشته بودند، گشودن متن تورات، قرائت و اقدام به فراگیری‌یِ آن بود:

روز بعد، سران طایفه‌ها با کاهنان و لاویان نزد عزرا جمع شدند تا مطالب تورات را از او بشنوند. وقتی تورات خوانده شد، آن‌ها متوجه شدند که خداوند به موسی فرموده بود، قوم اسرائیل در مدتی که عید خیمه‌ها را جشن می‌گیرند، باید در خیمه‌ها زندگی کنند و تأکید شده بود که در تمام شهرهای اسرائیل و در شهر اورشلیم، علام شود که قوم به کوه‌ها بروند و شاخه‌های درختان زیتون، آس،‌ نخل و سایر درختان سایه‌دار بیاورند و خیمه درست کنند. … در آن هفت روز جشن، عزرا هر روز از کتابِ تورات می‌خواند. روز هشتم،‌ مطابق دستور موسی، جمع شده، با عبادت خدا جشن را به پایان رساندند. (ترجمه‌یِ تفسیری)

در فصل چهارم کتابِ ملاکی نیز که آخرین کتابِ کانن عهدقدیم است (در فرازهایِ ۲-۴)، چنین آمده است:

برای شما که ترس مرا در دل دارید، آفتاب عدالت با پرتو شفابخش خود طلوع خواهد کرد،‌ و شما شاد و سبک‌بال مثل گوساله‌هایی که به چراگاه می‌روند، جست‌وخیز خواهید نمود. در آن روزی که من تعیین کرده‌ام، بدکاران را مثل خاکستر زیر پای له خواهید کرد. دستورات و قوانینی را که بر کوه سینا توسط خدمت‌گزار خود موسی به همه قوم اسرائیل دادم، به‌یاد داشته باشید و از آن اطاعت کنید. (ترجمه‌یِ تفسیری)

در واقع، نه‌تنها در کتابِ‌مقدس هیچ اظهاری مبنی بر مخدوش یا دست‌خورده بودن متون کلام خدا موجود نیست، بلکه در این کتاب بارها بر این‌که شریعت خداوند و کلام انبیاء راستین نزد قوم اسرائیل محفوظ بوده‌اند،‌ شهادت داده شده است. این نوشتار را با نقل سخنی از سخنان عیسایِ مسیح به پایان می‌بریم: «آمین، به شما می‌گویم، تا آسمان و زمین از میان نرود، نقطه یا همزه‌ای از تورات هرگز از میان نخواهد رفت، تا این‌که همه به انجام رسد.» (متی ۵ : ۱۸؛ لوقا ۶ : ۱۶-۱۷)

——————————————————————————–

بازگشت به آرشیو مربوطه: پاسخ به شبهاتِ طرح‌شده

—————————————————————————